وجود آشفتگی در زندگی شهری و صنعتی امروزه ضرورت ایجاد آرامش را دو چندان می کند. یکی از روشهای رسیدن به آرامش دسترسی به محیط طبیعی است. متاسفانه امروزه با گسترش زندگی آپارتمانی رابطه انسان با طبیعت به میزان قابل توجهی قطع شده است و انسان همواره در تلاش است تا این خلاء بزرگ را با کشاندن گوشه هایی از طبیعت به محل زندگی خود پرکند.
از طرفی چون زمین برای ایجاد فضای سبز در شهرها کمیاب و بسیار گران می باشد لذا باید برای این کار از سطوح بِلا استفاده مانند سقف و بام خانه ها استفاده کرد.
در شهرها علاوه بر روی بام ها می توان در رو و داخل دیوارها، در تراس ها و بالکن ها، در نمای ساختمانها و همچنین درگلدان ها و فلاور باکسها درخت و گیاه کاشت.
بام سبز:
یک بام سبز بامی است که مقدار یا تمامی آن با پوشش گیاهی و خاک ، یا با محیط کشت روینده، پوشانده می شود.
فواید ایجاد بام های سبز:
۱- محافظت از پوسته بام : بام سبز می تواند طول عمر پوسته بام را از طریق حفاظت در مقابل اشعه ماورا بنفش و در پی آن انبساط و انقباض ناشی از نوسانات حرارتی را افزایش دهد. در گذشته بام ها هر ۱۵ تا۲۰ سال باید جایگزین می شد اما بعضی بام های سبز در آلمان تا ۴۰ سال بدون نیاز به هیچ تعویضی عمر کرده اند.
۲-عایق صوتی: بام پوشیده با خاک و گیاهان می تواند عایق صوتی باشد و صداهایی که تا dB ۱۸ وارد یا خارج ساختمان می شود به میزان dB ۳ یا بیشتر کاهش دهد.
۳- فضای مطبوع و تفریحی : بام های سبز باعث بهبود، زیبا و مفرح ساختن منظره عمومی شهرها و محیط اطراف ساختمان ها شده و فضای سبززیبا و سازگار برای کاربران ساختمان ها فراهم می کنند.
۴-عایق حرارتی: فضای سبز به عنوان یک لایه عایق حرارتی مطرح می باشدوبا جلوگیری از افزایش دمای ساختمان ها در ماههای تابستان، موجب کاهش تقاضا برای الکتریسیته جهت خنک سازی می شود و در طی ماههای زمستان بام سبز می تواند عایق مهمی باشد و باعث کاهش تقاضا برای انرژی گرمایی باشد و به این ترتیب در صرفه جویی در مصرف انرژی نقش شایانی ایفا می کند.
۵-فواید اقتصادی: بام سبزعلاوه بر کاهش هزینه های سرمایشی و گرمایشی باعث افزایش ارزش دارایی در خانهها می شود.
۶-سلامت روانی: با به وجود آوردن محیط زیست طبیعی در فضای سبز محیط شهری، می توان در ایجاد تسکین روحی و سلامت جسمی ساکنین شهرها، نقش بسزایی ایفا نمود.
۷-کاهش اثرات جزایر گرمایی شهرها: اصطلاح اثر جزیره گرمایی به اختلاف حرارت بین شهر و حومه آن اطلاق می شود و حتی می تواند تا ۱۰ درجه سانتی گراد باشد. بام سبز بر اثر جزیره گرمایی با افزایش پوشش گیاهی که به چشم انداز شهر اضافه شده مقابله می کند. گیاهان، محیط اطراف خود را از طریق چرخه طبیعی تبخیر و تعرق خنک می سازند.
۸-پرورش گیاهان خوراکی: یک بام سبز با طراحی خوب می تواند دارای گیاهانخوراکی و سبزیجات سالم بدون آلودگیهای ناشی از مصرف سمها و کودهای رایج باشد.
۹-اصلاح کیفیت هوا: بام سبز با جذب دی اکسید کربن و تولید اکسیژن موجب تصفیه هوا می شود. ۱/۵ متر مربع فضای سبز اکسیژن کافی سالانه یک شخص را فراهم می سازد. یک متر مربع از بام سبز می تواند ۵/۰-۲/۰ کیلوگرم از ذرات معلق هوا رادر سال حذف نماید.به این ترتیب هوای پاکتر و سالمتری برای تنفس خواهیم داشت و با جذب و تصفیه آلودگی های ناشی از سوختن فرآورده های سوختی از تخریب بیشتر لایه ازن پیشگیری خواهد گردید.
اجزای تشکیل دهنده بامهای سبز
بطور کلی اجزا عمده تشکیل دهنده یک بام سبز را می توان مطابق شکل زیر نشان داد:
گیاه- محیط کشت –زهکش – عایق –محیط غشاء بام – سازه بام
دیوار سبز:
دیوار سبز فناوری نوینی است که امروزه جایگاه خود را به آرامی در کلان شهرهای جهان پیدا می کند. به بیان دیگر، دیوار سبز به دیواری گفته می شود که به صورت سازه مستقل و یا بخشی از یک ساختمان با پوشش گیاهی پوشانده شده باشد. یک دیوار سبز زنده، تربیت عمودی از گیاهان و دیگر اجزاء می باشد که به طور طبیعی مواد سمی و آلاینده های غیر بهداشتی و مضر را از هوایی که تنفس می کنیم، حذف می نماید. به عبارت دیگر دیوار سبز به پالایش محیط زیست کمک می کند. بیشتر دیوارهای سبز زنده داخلی هستند اما می توانند در خارج ساختمان نیز استفاده شوند.
جایی که امکان توسعه سطوح سبز افقی در فضاهای شهری محدود و یا ناممکن می باشد، فضاهای سبز عمودی می توانند همان بازدهی اکولوژیکی را جهت تلطیف شرایط نامناسب محیطی بوجود آورند. این نوع منظر عمومی در جداره بزرگراهها، ساختمانهای مرتفع، پارکهای کوهستانی و ترانشه های شهری کاربرد دارند. دیوارههای انهار به علت وجود شیب در جداره ها، مکانهایی مناسب برای این نوع فضای سبز می باشند و با استفاده از این نوع فضای سبز می توان به دیواره انهار جلوه ای دیگر بخشید.
باغ بام یا بام سبز و دیوار سبز( نمای سبز و دیوار زنده اکسیژن ساز) و نظایر آن، فن آوریهای متعددی هستند که در زمینه های انرژی و محیط زیست از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده و امروزه به وفور راجع به آنها در منابع مختلف مطالب متنوعی یافت می شود.
این فناوریها به لحاظ زیست محیطی، صرفه جویی در مصرف انرژی، اقتصاد، مباحث اجتماعی، روان شناسی، فرصتهای تفریحی، پیشگیری از انتشار گازهای گلخانه ای، پیشگیری از ایجاد جزایر گرمایی، بهبود کیفیت هوا و آب، فراهم نمودن زیست گاه برخی از موجودات، تولید غذا، ایجاد فرصتهای شغلی، جنبه های زیبایی شناسانه و هنری دارای کاربردهای وسیع و مزایای قابل توجهی هستند. لذا می توان گفت که این سیستم ها در راستای اهداف بنیادین توسعه پایدار تعریف شده اند و ضمن آنکه ریشه های توسعه پایدار را در بر دارند از مؤلفه های آن نیز پیروی می کنند؛ برخی از این مفاهیم در شش قرن قبل از میلاد در باغهای معلق بابل نیز مورد توجه و استفاده بوده است.
تأثیرات دیوار سبز:
الف- تأثیرات اکولوژیکی
۱- کاهش آلودگی صوتی ۲- کاهش آلودگی هوا ۳- افزایش سرانه فضای سبز ۴- تولید اکسیژن بیشتر ۵- کاهش ذرات گرد و غبار
ب- تاثیرات فضایی -محیطی
۱- تأثیر بر روی رفتار انسانها و پویایی ذهنی و رفتاری آنها ۲- افزایش کیفیت محیط زیست
۳- تعریف «هویت سبز» در بدنه های بی هویت شهری.
مزایای ایجاد دیوار سبز:
فناوری دیوار سبز علاوه بر اینکه به ما اجازه می دهد در فضاهای محدود تنوعی از گیاهان را داشته باشیم، مزایای دیگری نیز دارد. گیاهان در حال رشد روی داربستها یا آلاچیق ها می توانند باعث ایجاد سایه و تعدیل گرمای هوای فضای سبز و منازل مسکونی شوند.
دیوار سبز زمانی که در فضاهای عمودی محیط های شهری استفاده می شود، مزایای بسیاری را فراهم می کند. به نظر می رسد که در اکثر موارد ایجاد دیوار سبز به منظور استفاده از جنبه های هنری و جلوه های بصری و زیبایی آن بوده است. اما ذکر این مطلب ضروری است که دلایل اکولوژیکی مربوط به صوت و آلودگی های صوتی نیز برای ایجاد دیوار سبز وجود دارد. از طرفی مزایای دیوار سبز به فاکتورهای طراحی از جمله سطح برگ، تراکم برگ، شرایط محل و مقیاس پروژه بستگی دارد. برخی مزایا، متداول و مربوط به انواع دیوارهای سبز است و برخی دیگر بسته به نوع طراحی متفاوت است.
تأثیر بر جزایر گرمایی شهری- بهبود کیفیت هوا و کاهش آْلودگی هوا- تنظیم درجه حرارت و کاهش انتشار کربن -بهبود زیبایی منظر شهری- بهبود راندمان و کارآیی انرژی- حفاظت از ساختار ساختمان- بهبود کیفیت هوای داخلی- کاهش سرو صدا- ایجاد زیستگاههای حیات وحش- امکان استفاده صحیح و مجدد آب و استفاده از آبهای نامتعارف- افزایش سرانه فضای سبز.
با توجه به مشکل اساسی اغلب کلان شهرها در رابطه با توسعه ی فضای سبز شهری و تقسیم بندی و توزیع عادلانه ی فضای سبز محلهای در تناسب با ساخت و ساز شهری، استفاده ی کاربردی از بام ها به عنوان فضای سبز عمومی یا خصوصی گامی موثر به سوی توسعه و افزایش سرانه ی فضای سبز در کنار محل کار یا زندگی شهروندان می تواند محسوب شده و برای افراد جامعه به خصوص سالخوردگان و کودکان، فضای سبز امنی در کنار محل زندگی شان به وجود آورد.